SOLK: Onbegrepen pijn

1.Wat is SOLK?

SOLK staat voor Somatisch (ander woord voor lichamelijk), Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten. Ook de termen ‘functionele klachten’ en ‘medisch onverklaarde klachten’ worden gebruikt. SOLK kan in het hele lichaam voorkomen. Vaak is het buikpijn, hoofdpijn, vermoeidheid of langdurige pijn in gewrichten of spieren.

De term SOLK gebruiken we voor lichamelijk klachten die maar niet overgaan en waarbij de dokter geen beschadiging of ziekte van het lichaam heeft gevonden. Dit kan heftig zijn en je dagelijks leven negatief beïnvloeden. Leuke dingen doen is niet leuk meer, net als afspreken met vrienden of naar school gaan. Hieronder geven we meer uitleg over SOLK en ‘onbegrepen pijn’.

Als de dokter geen ziekte of beschadiging van het lichaam heeft gevonden, hoe verklaar je het dan?

Je lichaam en je leven kan uit balans raken. We denken dat bij pijn verkeerde pijnsignalen en pijnbanen kunnen ontstaan. Hierdoor voel je pijn zonder dat er iets beschadigd is. Bij moeheid blijf je maar moe zonder dat je begrijpt waarom. Hieronder noemen we enkele oorzaken.

1. Een nare gebeurtenis, bijvoorbeeld iemand die je goed kent is overleden, je ouders gaan scheiden of je wordt gepest op school)
2. Een infectie, bijvoorbeeld keelpijn door een virus. De keelpijn kan dan blijven als het virus al weg is.
3. Een beschadiging, bijvoorbeeld je hebt je knie verdraaid, de knie is niet meer dik maar de pijn blijft.

Soms is niet duidelijk aan te geven waarmee het is begonnen. Sommige mensen zijn er extra gevoelig voor. Het helpt ook niet mee als je niet lekker in je vel zit. Bijvoorbeeld als je weinig fijne mensen om je heen hebt of als je vaak slecht slaapt.

2. Hoe vaak en bij wie komt SOLK voor?

SOLK komt bij kinderen en bij volwassen veel voor. Onderzoek geeft aan dat een kwart van de tieners langdurige pijnklachten, hoofdpijn, buikpijn of moeheid heeft zonder dat de dokter een oorzaak heeft gevonden. Het komt minder voor bij hele jonge kinderen en bij jongens.

3. Hoe merk je dat je SOLK hebt?

Dit is lastig te zeggen. SOLK kan álle klachten geven overal in je lichaam. Pijn en vermoeidheid komen het meest voor. Vaak heb je ook slaapproblemen, misselijkheid of hartkloppingen. Soms veranderen de klachten in de loop van de tijd.

4. Hoe weet de dokter dat je SOLK hebt?

De dokter luistert naar je verhaal, onderzoekt je en gaat zorgvuldig na of je klachten passen bij een bekend ziektebeeld. Er zijn drie mogelijkheden

1. De klachten passen goed bij SOLK, er is geen extra onderzoek nodig.
2. Er is extra onderzoek nodig om zeker te weten dat er geen medische oorzaak is. Dus geen aantoonbare ziekte of beschadiging. Dit extra onderzoek kan bijvoorbeeld bloedonderzoek, een röntgenfoto of een scan zijn.
3. Er wordt een medische oorzaak gevonden maar je klachten zijn heftiger dan je hierbij zou verwachten. Bijvoorbeeld: je hebt moeite gehad met poepen, dat gaat nu goed, maar de buikpijn blijft.

5. Wat kun je eraan doen als je SOLK hebt?

Het is belangrijk om weer te vertrouwen op je lichaam. Het is soms best lastig te schakelen in je hoofd dat er geen medische oorzaak is. Het helpt je als dit lukt. Weet dat SOLK over kan gaan. Dit gaat stapje voor stapje. Doe dingen waar je blij van wordt, ga zo veel mogelijk naar school en naar buiten. Dat helpt. Een fysiotherapeut of revalidatiearts kunnen hierbij ondersteunen. Ook een psycholoog kan je helpen. Het is bewezen dat cognitieve gedragstherapie of hypnotherapie goede behandelingen zijn en je verder kunnen helpen.

6. Hoe ziet de toekomst na SOLK eruit?

Je kunt echt helemaal beter worden. Soms blijft er wel een ‘gevoelige plek’ in je lichaam maar je hebt dan geleerd hiermee om te gaan. Een kleine groep kinderen houdt last. Na een goede behandeling hoeft dit geen hoofdrol meer te spelen in jouw leven.

7. Is SOLK bij iedereen even erg?

Met behulp van een diagnostische modellen zoals het biopsychosociaal verklaringsmodel (BPS-model) of het gevolgenmodel kunnen de factoren in kaart worden gebracht die een rol spelen bij het ontstaan en/of in stand houden van SOLK (Landelijke Stuurgroep MDR, 2010). Op basis van de uitwerking van het model bepalen de behandelaar en patiënt op welke factoren de behandeling zich gaat richten.Kinderen en jongeren met onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) hebben reële klachten. Deze klachten hebben vaak een grote impact op het dagelijks leven van zowel het kind zelf, de ouders als het hele gezin. Somatisch onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) kunnen bij kinderen leiden tot bedlegerigheid, (volledig) schoolverzuim, niet meer kunnen uitoefenen van hobby’s, sociale isolatie, en angst of bezorgdheid als gevolg van de SOLK (Van Beusekom, 2014).Kinderen en jongeren met onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) hebben reële klachten. Deze klachten hebben vaak een grote impact op het dagelijks leven van zowel het kind zelf, de ouders als het hele gezin. Somatisch onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) kunnen bij kinderen leiden tot bedlegerigheid, (volledig) schoolverzuim, niet meer kunnen uitoefenen van hobby’s, sociale isolatie, en angst of bezorgdheid als gevolg van de SOLK (Van Beusekom, 2014).Kinderen en jongeren met onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) hebben reële klachten. Deze klachten hebben vaak een grote impact op het dagelijks leven van zowel het kind zelf, de ouders als het hele gezin. Somatisch onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) kunnen bij kinderen leiden tot bedlegerigheid, (volledig) schoolverzuim, niet meer kunnen uitoefenen van hobby’s, sociale isolatie, en angst of bezorgdheid als gevolg van de SOLK (Van Beusekom, 2014). Kinderen en jongeren met onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) hebben reële klachten. Deze klachten hebben vaak een grote impact op het dagelijks leven van zowel het kind zelf, de ouders als het hele gezin. Somatisch onduidelijke lichamelijke klachten (SOLK) kunnen bij kinderen leiden tot bedlegerigheid, (volledig) schoolverzuim, niet meer kunnen uitoefenen van hobby’s, sociale isolatie, en angst of bezorgdheid als gevolg van de SOLK (Van Beusekom, 2014).

SOLK is niet bij iedereen even erg. De manier waarop jijzelf, je ouders, vrienden en school met jouw klachten omgaan, is van invloed en bij iedereen anders. Ook als je al lang last hebt en  angstig bent of somber, kan het moeilijker zijn. Het is belangrijk om SOLK op tijd te (h)erkennen en aan te pakken.

7 Tips

1. Schaam je nooit. Het is niet jouw schuld. Het is echt. Ook al is dit voor zowel jouzelf als voor anderen soms moeilijk te begrijpen. Kijk naar de Blog van Michelle Kraaij https://painkillersbymies.com. Of lees ervaringsverhalen van andere kinderen/jongeren op www.ziemijnu.nl.

2. Verstop je gevoel niet: sta jezelf toe om verdriet te hebben of angstig te zijn. Praat, schrijf of teken over dingen die je moeilijk vindt of waar je je vervelend over voelt. Zo kun je leren voelen wat deze emoties voor jou betekenen en kun je de pijn verwerken.

3. Doe leuke dingen! Als je hersenen worden afgeleid kunnen ze niet bezig zijn met de klachten of de pijn. Waar krijg jij energie van? Sommige dingen die je vroeger leuk vond lukken nu misschien (nog) niet. Wat kan er wel?

4. Sta open voor begeleiding. De behandeling is misschien anders dan je eerder had verwacht maar de dokters staan hier helemaal achter.

5. Stop met vechten: het helpt als je het kunt accepteren. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, maar negatieve gevoelens zoals frustratie en stress maken het erger.

6. Ritme en regelmaat zijn belangrijk; Elke dag op dezelfde tijd opstaan, altijd ontbijten, vaste eetmomenten en op tijd naar bed. Naar school gaan helpt ook. Veel bewegen en naar buiten gaan is goed voor je conditie, zorgt voor ontspanning en maakt stofjes vrij in je lichaam die zorgen voor een blij gevoel.

7. Kennis helpt. Veel informatie kun je vinden op de hieronder genoemde websites en boeken. Betrouwbare internet tips op waar wij als dokters achter staan:

Filmpjes met uitleg:

• SOLK https://youtu.be/dDOGXiKUeb4
• Chronische pijn https://youtu.be/UznY5Nry6VY
• Prikkelbare darm syndroom https://youtu.be/BoymdzjCQiI

Websites en boeken

• https://www.stichtingemovere.nl website met veel informatie over SOLK, lezingen en workshops door ervaringsdeskundigen en professionals van stichting Emovere.
• https://www.depijnvoorbij.nl website met informatie over chronische pijn, adviezen voor herstel en zorgverleners, ervaringsverhalen, tips over boeken, films en podcasts.
• https://ziemijnu.nl/solk/Verhalen verhalen van kinderen met SOLK met ook de mogelijkheid tot het bestellen van een gratis verhalenbundel
• https://hypnosebijbuikpijn.nl met achtergrondinformatie en thuisoefeningen voor hypnotherapie
• https://painkillersbymies.com, blog van Michelle Kraaij, ervaringsdeskundige
• Boek ‘mijn beschermende brein’ van Kitty Rumping met bijbehorend werkboek

Bronnen:

• NVK richtlijn Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) bij kinderen ‘2019
• Perquin CW, hazebroek-kampschreur AA, hunfeld JA, et al. pain in children and adolescents: A common ex-perience. pain. 2000;87(1):51-58.